Filips van Horne (1500 – 1541) was heer van Baucigny, Lokeren, Kessel, Boxtel en Liempde. Filips was de zoon van Jan van Horne (1460-1521) en Adriana van Ranst.
In 1521, toen zijn vader overleed, verkreeg hij Baucigny en Loker (Locre) (in de huidige provincie Heuvelland (B)) dus niet de huidige stad Lokeren. De overige heerlijkheden verkreeg hij in 1534, toen zijn moeder afstand deed.
Toen Filips stierf waren zijn kinderen nog minderjarig en nam Clara het bestuur over de heerlijkheden waar.
RA Boxtel, inventarisnummer 57, periode mei 1494 – 24 april 1504
57-v)
Heer Henrick van Ranst, ridder, heer te Boxtel etc. verder diens vrouw Henrica van Haeften, vrouwe Adriaen van Baucigny ( ze noemt zich vanwege haar huwelijk met Jan van Hoerne zo, die was heer van Baucigny) en haar zuster
juffrouw Henrica van Ranst, zijnde wettige dochters van genoemde heer en vrouwe van Boxtel, hebben gewild dat vrouwe Adriana en joffrouw Henricka hun testament zouden willen opmaken volgens het hen verleende octrooi van heer Maximiliaan en heer Philips om daarbij hun leengoed te verdelen. Daarop heeft vrouwe Adriaen aan haar ouders een brief gepresenteerd, in bijzijn van Bartholomeus de Momboir als schout van Boxtel, afkomstig van haar man heer Jan van Hoerne, heer van Baucigny etc. voorzien van diens zegel, waarin hij als echtgenoot van haar, haar daarvoor toestemming verleend, met welke brief vrouwe Adriaen tevreden was. Daarna heeft de schout aan de schepenen verzocht dat joffrouwe Henricka een voogd krijgt toegewezen zoals datrechtens hoort. Daarna hebben de heer en vrouwe van Boxtel hun testament vernieuwd dat was opgemaakt voor heer Thomas van Borken, priester en notaris en ze willen dat dit als zodanig wordt nagekomen. Datum 29 juni 1497, getuigen Engbrecht van de Berselaer en Peter van de Loo. (attentie jaartal)
================380================
De kinderen van het echtpaar waren:
- Adriana van Horne (1528-1582)
- Anna van Horne (1530-1560), die huwde met Boudewijn van Lannoy
- Jan van Horne (1531-1606), die Filips zou opvolgen.
In zijn korte leven hield Phillips er verschillende buitenechtelijke relaties op na. Zijn vier natuurlijke kinderen bij sijnder geselline Iken/Ijken (Lijsken) Jansdochter waren Adriaan, Jan, Anna en Hendrik. Deze namen vinden we terug in de schepen protocollen van Boxtel.
Deze kinderen werden min of meer in de familie opgenomen door zijn wettige echtgenote en mede opgevoed door zijn hofmeester Gielis van Cronenborch.
Na het overlijden van Philips van Horne werd door Clara van Renesse, inmiddels douairière van Horne voor de schepen een akte opgesteld waarin zijn natuurlijke kinderen bij Iken (Ide) Beelaerts, te weten Adriaan, Jan en Anna een jaarlijkse rente toegewezen van 42 gulden uit de goederen van heer Philips waarover Clara het bewind voerde. Opmerkelijk is dat het vierde kind Hendrik niet wordt genoemd, bekend is dat deze een rente ontving van zijn oma aan vaders kant Ariana van Ranst en nog een additionele rente van zijn vader.
De akte voor de schepenen van Boxtel:
Transcript:
“Wij, Pere Valckeneer, Hendrik Wouters, Eymbert Pfantbels, Jan Loyen, Henrick Schellekens, Goyaert Bernaerts en Eenel Exten, schepenen in Boxtel, verklaren dat de edele vrouwe douanière van Boxtel, Liempde, Kessel etc., Clara van Renesse, samen met heer Walraven van Heukelum, heer van Weerdenburg, als haar voogd, voor ons zijn gekomen. Zij hebben beloofd te betalen aan Adriaen en Jannen, zonen van heer Philips en jonkvrouw en Anne, een jaarlijkse rente van tweeënveertig Carolus guldens, voortkomend uit een legaat of testament gemaakt door heer Philips. Deze betaling zal jaarlijks plaatsvinden op Sint Gielis (1 september) dag, uit alle goederen die voorheen toebehoorden aan heer Philips en nu aan vrouwe Clara van Renesse. Als bewijs hiervan hebben Gielis van Cronenburch dit voor ons bevestigd en ons gevraagd hierover te certificeren.”
(Margriet Hendriks van STAKENBORCH, geboren ca 1355, overleden na 1396. Gehuwd ca 1375 met Jan van CRANENBORCH, natuurlijke zoon; eigenaar De Donk, overleden voor 1409, zoon van Dirk van HORNE, Heer van Kranenburg, Perwez, Herlaer, Duffel en Geel).
R1186 f76 St Michielsgestel. Een cijns uit de heerlijkheid van Herlaer en uit alle goed van wijlen heer Willem, heer van Perweijs en Duffel in Gestel en Gemonde. Dirck zn w Dirck van Ghemert x Lijsbeth dt w Jan van Cranenborch nat zn w heer Dirck van Hoerne heer van Pereweys en Duffel.
Claes Steenwech
Zijn concubine IJken of Lijsken bezat een voornaam huis in Boxtel en haar kinderen werden bedeeld met de bezittingen van de familie. Recent onderzoek heeft een stukje van de sluier opgelicht ten aanzien van mogelijke woonplaatsen van deze kinderen.
maagtscheit, maechscheit, maechgescheit mnl. boedelscheiding maechgescheitliede ‘getuigen tegenwoordig bij het opmaken der akte (= maechgescheitsbrief)'. maech, maich, mage, znw. 'bloedverwant'; (kan ook!) 'verwant'; maech en de man ‘bloedverwant en de leenman’ (nu betekent man en maag ‘iedereen’); vriende ende mage. Maag mnl. maech, osa., ohdu. mâg (nhdu. mage), got. mêgs, ono. mâgr (zwager, schoonzoon), kortom een term waarmee de aangetrouwde familie werd aangeduid.
Iken is mogelijk een dochter van een van de vroege stamvaders van het geslacht Beelaerts: Henrick Beelaerts (1457-1541), schepen en president-schepen van Oirschot
Zijn natuurlijke “bastaard” kinderen komen met regelmaat voor in de schepenprotocollen van Boxtel in de periode 1559-1562.
109r (scan 109 rechts) vermeld een rente van 18 gulden die vermoedelijk aan een natuurlijke zoon worden geschonken.
Schepenbank Boxtel, Toegangsnummer 392, Inventarisnummer 70, 244v (scan 250 links) vermeld een zekere Henrick zoon wijlen Zebrecht Brandts, Gielis Croonenborch hofmeester van de heer van Boxtel Heer Philips van Hoirne, heer van Boxtel etc. over het bezit achter de kerk van Boxtel, ten behoeve van de heer van Boxtel
de 3 kinderen van wijlen Gielis Dircks van Perwijs, hebben huis achter de kerk in Boxtel
Gielis Dirck van Perwijs (huis gekocht van de heer van Boxtel).
Zijn natuurlijke zoon Adriaen werd tot vorster benoemd te Boxtel.
Boxtel en Liempde lagen de bossen van Vorst en Velder. In de winter van 1560-1561, een
grimmig koude winter met veel sneeuw liet jonker Adriaan, natuurlijke zoon van Philips van Horne, de “wilde verken” met boekweit bijvoederen. Hij zal de jacht in de bossen in stand hebben willen houden. In 1630 waardeerden de houtkopers Willem Michiels Verbeek en Gijsbert Anthoniss het hout in de heerlijkheid Boxtel als volgt: “oversien ende gheestimeert hebbende het opgaende eyckenhout hebben gedeponeert t selve weert te wesen vyftichg duysent guldens, verclarende het ander opgaende hout oyck ettelycke duysende oyck t im petereren”.
De Vorst heeft tot in de 19de eeuw bestaan, zij het dat het toen tot een dennenbos omgevormd was. In Heeze stond bij het huis Emmerick in 1440 nog een bosje.376 In het noorden van Leende zou in 1527 nog een groot bos gestaan hebben.377 In St. M ichielsgestel lag bij het huis Oud-Herlaer in 1605 “het bos met den weert half gras half riet ontrent VI mergen”.378 M arcelis van Bregt verkocht op 5 juli 1601 het Brechtenbos en Rooskensbos te Gestel bij Oisterwijk, tezamen 61 lopense en 27 roeden (dat is circa 10.2 ha.) “met all hout en houtwasschen daar op staande, tussen het gemeyn broeck oostwaerts deen syde en tussen de Heyssense gemeynt suydtwart,’ aan Baltasar Petri priester pastoor tot Venloon voor 1/4, Henrick Cornelis Mutsarts voor 1/4, Jan Jans Geerits voor 1/4 en Willem zoon wijlen Willem Mathys Roes voor 1/4”. Het goed was de verkoper aangekomen van ridder Jan van Brecht.379 Jan Goyarts van Brecht bezat omstreeks 1443 8 bunder “geloecten”, besloten bos.380 In een bunder gingen 8 lopense, dus het bos lijkt in de tussenperiode goed behouden te zijn. Nog in de jaren twintig van de 18de eeuw lag op de grens van Loon op Zand en Dongen het Ravensbos, een woeste plaats die de schuilplaats van een roversbende vormde.381 Dit was mogelijk ook een relict van een oud bos.
Hein Vera
Voorkomende namen gelieerd aan de van Hornes in de Boxtelse schepenprotocollen:
1958 hoerkens Adriaen Jan Hoerkens 36-v)
1959 hoerkens Aert Hoerkens 11-r)
1960 hoerkens Arien Jan Hoerkens 12-v)
1961 hoerkens Geraert Hoerkens als man van joffrouw Adriana, poorter van Den Bosch (Boxtel moet tegemoet komen aan de eis vanuit Den Bosch) 132-v)
1962 hoerkens Willemke dochter van Jan Hoerkens en haar man Jan 89-v) 1963 hoerkens Willemken dochter van Jan Hoerkens 2-r)
1964 hoerne Adriaen natuurlijke zoon van heer Philips van Hoerne destijds heer van Boxtel etc. 53-r)
1965 hoerne de heer of vrouwe van Boxtel eigenaars van de watermolens 106-r)
1966 hoerne heer Philips van Hoerne eerder heer van Boxtel etc. 94-v)
1967 hoerne vrouwe Ariana van Hoerne, vrouwe van Bacigny, Boxtel etc. erfgename van heer Jan van Bladel (schepenbrief Boxtel
1506 vanwege de gruit) 14-v) 1
939 cronenborch Dirck Gielis van Cronenburch 23-v)
940 cronenborch Gielis van Cronenborch 20-v)
941 cronenborch vrouwe van Boxtel, als dochter van Willem van Croonenburg (als huwelijksgift, Willem wordt neef genoemd en de vrouwe van Boxtel wordt nicht genoemd, retroakte 1392) 21-r)
942 cronenburg huis Cronenburg te Boxtel destijds getimmerd door wijlen heer Jan van Cronenburg, oud oom van Henrick van Ranst, huis voor geestelijke maagden etc. van de 3e orde zoals in Hasselt en Dommelen
1451 gielis Jan Goijaert Gielis, man van Iken 55-r)