Belle (Frans-Vlaams: Belle en Frans: Bailleul) is een gemeente in het noorden van Frankrijk (Noorderdepartement), gelegen in de Franse Westhoek en in Frans-Vlaanderen, die vroeger bij het graafschap Vlaanderen hoorde. De stad telt ongeveer 14.000 inwoners en maakt deel uit van het arrondissement Duinkerke.
Geografie
De oppervlakte van Belle bedraagt 43,4 km², de bevolkingsdichtheid is 325,9 inwoners per km². De geografische coördinaten zijn 50° 44′ N.B. 2° 44′ O.L..
De belangrijkste gehuchten in Belle zijn Outtersteene, ‘t Steentje en De Krebbe, die elk een eigen kerk hebben. Andere gehuchtjes zijn onder meer Le Nouveau Monde, net ten oosten van het stadscentrum en het grensgehuchtje De Seule in het oosten van de gemeente.
De onderstaande kaart toont de ligging van Belle (gemeente) met de belangrijkste infrastructuur en aangrenzende gemeenten.
Geschiedenis
Kermis in Belle (Hans Bol, ca. 1580)
Belle in 1698 op een kaart uit het Stedenboek Frederik de Wit
De kasteelheer van Belle stond de inwoners in 1177 toe een belfort te bouwen. Een keure volgde in 1249 (regeling op juridisch, fiscaal en economisch vlak). De economische opbloei werd, zoals in zovele steden in Vlaanderen, veroorzaakt door de aanmaak van laken uit Engelse wol. Men herkende het aan zijn kleur (rood) en aan zijn merk: een zon of een lelie. Deze welvaart zorgde ervoor dat Belle de hoofdplaats werd van een kasselrij.
In 1213, net voor de slag bij Bouvines, werd de toekomstige koning Lodewijk VIII van Frankrijk door zijn vader, koning Filips-August, naar Vlaanderen gestuurd om onder meer Belle te plunderen. Hij wilde hiermee verhinderen dat de Vlamingen met Engeland en het Heilige Roomse Rijk tegen hem zouden optrekken.
In 1297, zes jaar voor de Guldensporenslag, veroverde koning Filips de Schone Belle. In 1436 waren het dan weer Engelsen die de stad in vuur en vlam zetten. De Fransen kwamen nog eens terug toen Lodewijk IX op 19 maart 1478 vond dat de Vlamingen nog maar eens bestraft moesten worden omdat ze een Habsburger, keizer Maximiliaan I, kozen als bruid voor Maria van Bourgondië, de dochter van Karel de Stoute.
De stad werd opnieuw in brand gestoken. Een ongeluk zorgde ervoor dat het belfort en honderden huizen in 1503 opnieuw door een brand werden verwoest. Op het einde van de 16e eeuw waren Spanjaarden de vernielers van Belle waardoor de inwoners zich gedurende twee jaar gingen verschuilen in Armentières. Als gevolg van al die calamiteiten zochten de lakenproducenten andere oorden op. In de 17e eeuw brandde Belle twee keer: een plunderende Franse bende die langstrok en op 8 augustus 1681 door een brand die ontstond in een brouwerij.
De vrede van Nijmegen (1678) voegde de stad bij Frankrijk. Dit werd nog eens bevestigd door de Vrede van Utrecht in 1713.
Het kantklossen verving in de 17e eeuw de lakennijverheid. In 1664 werd hier een kantklosschool opgericht; het kantklossen wordt in Belle trouwens nog altijd beoefend. In de 18e eeuw volgde de aardewerkindustrie.
De Duitsers namen Belle in het begin van de Eerste Wereldoorlog in. Op 2% na werd de hele stad door bombardementen met de grond gelijkgemaakt. Ook het stadhuis en belfort moesten worden heropgebouwd. Op de totaal verwoeste Sint-Amandskerk richtte men een oorlogsmonument op ter nagedachtenis aan de slachtoffers.
Om het Vlaams karakter van de stad te benadrukken werd ze in neo-Vlaamse stijl opnieuw opgebouwd. Daarbij kopieerden architecten woningen uit onder meer Brugge. De kerk in het centrum, toegewijd aan Sint-Vedastus, is na de Eerste Wereldoorlog in romaans-Byzantijnse stijl opgetrokken. In Belle vindt men een centrum voor de verspreiding van de Nederlandse taal in Frans-Vlaanderen.
Bezienswaardigheden
- Het stadhuis met belfort van Belle
- De Sint-Vaastkerk (église Saint-Vaast)
- De Sint-Amanduskerk (église Saint-Amand)
- Het oorlogsmonument, opgetrokken op de plaats van de vroegere Sint-Amanduskerk, met stenen van de in de oorlog verwoeste kerken en belfort.
- Het Britse oorlogsmonument, ingehuldigd in 1921
- Het Présidial, de vroegere rechtbank van de baljuw, werd opgetrokken in 1776 en is een van de weinige gebouwen die niet werd verwoest tijdens de oorlog.
- Benoît de Puydt-museum (Vlaamse en Nederlandse kunst)
- In de gemeente bevinden zich verschillende militaire begraafplaatsen:
- Bailleul Communal Cemetery Extension, met meer dan 4.500 gesneuvelden.
- Op de gemeentelijke begraafplaats van Belle liggen meer dan 700 Franse en Britse gesneuvelden.
- Outtersteene Communal Cemetery Extension, in het gehucht Outtersteene
- Belfort van Belle
- Sint-Vaastkerk
- Oorlogsmonument op de verwoeste Sint-Amandskerk
- Eglise Saint-Amand
- Museum Benoît de Puydt
_-_Eglise_Saint_Vaast_2.jpg){kind=link}
Demografie
Onderstaande figuur toont het verloop van het inwonertal (bron: INSEE-tellingen).
Verkeer en vervoer
Door Belle loopt de autosnelweg A25/E42, die een op- en afrit heeft in de gemeente.
Het Station Bailleul ligt op de spoorlijn van Rijsel richting Hazebroek, Duinkerke en Calais.
Wetenswaardigheden
- MNL (Maison du Néerlandais/Huis van het Nederlands) is gelegen in het Frans-Vlaamse Belle. Dit is een regionaal centrum voor het Nederlands in Noord-Frankrijk.
Bekende personen
- Edmond de Coussemaker (1805–1876), jurist, etnoloog en musicoloog
- Bruno Dumont (1958-), filmregisseur en scenarioschrijver